Mowa, rzecz nabyta

Nauka mówienia jest procesem, który nabiera rozpędu między szóstym a dziewiątym miesiącem życia.


Gaworzenie – to pierwszy etap i jeden z największych kroków w procesie przyswajania mowy. Występuje zwykle między 0,5 a 1 rokiem życia. Dziecko powtarza sylaby, ale nie mają one dla niego konkretnego znaczenia. Najczęściej powtarzane są sylaby: „ma” , „ba” , „ta” , „la”. Naśladowanie sylab uświadamia dziecku, że konkretne dźwięki powstają dzięki odpowiedniemu ułożeniu buzi i języka. Dostarcza też oczywiście doznań słuchowych.

Rozumienie pierwszych słów – to kolejny etap w rozwoju mowy. Między 10 a 18 miesiącem życia dziecko rozumie już proste zdania, a pierwsze słowa wypowiada często ok. 12-13 miesiąca życia. Jednak należy pamiętać, że rozumienie wyprzedza mówienie. Szybko dzieci zaczynają kojarzyć słowa z przedmiotami. Potrafią biernie używać języka, tzn. na długo zanim zaczną mówić, potrafią wskazać przedmiot, gdy usłyszą jego nazwę. Dlatego tak ważne jest, aby dużo rozmawiać z naszymi pociechami, czytać im książeczki i pokazywać rysunki, głośno  nazywać przedmioty codziennego użytku.

Początki mówienia i rozwój języka ojczystego – dziecko między 1 a 2 rokiem życia potrafi już wypowiedzieć 20-50 słów. Umie też wyłapywać sylaby i głoski występujące w języku ojczystym, co powoduje, że umie odróżnić język rodzimy od obcego. Maluszek w tym wieku potrafi już złożyć pierwsze kombinacje dwuwyrazowe. Jego mowa jest jeszcze częściowo niewyraźna, ale wypowiadając i naśladując dźwięki i wyrazy występujące w ojczystym języku, ćwiczy narządy mowy.

Pozostaje już tylko ćwiczyć - między 2 a 3 rokiem życia dziecko potrafi już zadawać pytania. Mówi też o sobie w pierwszej osobie. Jego mowa jest zrozumiała również dla osób obcych, chociaż jeszcze nie wszyscy ją rozumieją. Dziecko potrafi zbudować proste zdanie z 2,3 lub 4 wyrazów, chociaż jeszcze niekoniecznie poprawne. Pod koniec 4 roku życia dziecko powinno już opanować wszystkie głoski i tworzyć pełne zdania, a jego mowa jest już zrozumiała także dla osób obcych.

Zaburzenia mowy i słuchu – W przypadku, gdy dziecko długo nie gaworzy, może to oznaczać, że ma zaburzenia słuchu. Dlatego nasze pociechy trzeba bardzo dokładnie obserwować i wyłapywać wszystkie nieprawidłowości. Ale nie panikujmy od razu, bardzo często okazuje się, że takie rzeczy da się jeszcze „wyprowadzić”. Należy przede wszystkim udać się do specjalisty i zbadać słuch maluszka. Gdy trudności w mówieniu wystąpią w późniejszym wieku, należy skonsultować się z logopedą.

Pomóżmy dziecku w nauce mowy:

1.       Mówmy dużo do maluszka, ale spokojnie, bez podnoszenia głosu

2.       Komentujmy to, co robimy, widzimy, dokąd idziemy

3.       Używajmy prostego języka, mówmy krótkimi zdaniami

4.       Na pytania odpowiadajmy cierpliwie i wyczerpująco

5.       Czytajmy maluchom bajki, uczmy wierszyków i piosenek

6.       Nazywajmy wspólnie obrazki w książeczkach i przedmioty codziennego użytku

7.       Chwalmy dzieci za ich próby mówienia i zachęcajmy je do tego

Wystrzegajmy się:

1.       Przesadnych zdrobnień i zmiękczeń typu „cio”

2.       Przerywania wypowiedzi dziecka, a wręcz zadawajmy dodatkowe pytania

3.       Ciągłego poprawiania i nakłaniania do poprawnej wypowiedzi.

Pamiętajmy, żeby uważnie słuchać tego, co dziecko do nas mówi. Ono potrzebuje naszej uwagi. Nie martwmy się, że mówi niewyraźnie. Gdy tylko jego narząd mowy będzie dostatecznie rozwinięty, dziecko zacznie mówić prawidłowo.